ALÜMİNYUM BİYET (BİLLET) NEDİR? ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM ALANLARI NELERDİR?

Gelişmiş endüstrilerde, alüminyum biyet (billet) ekstrüzyon süreçlerinde kritik bir rol oynar. Belirli çap ve uzunluklarda silindirik formda üretilen bu yarı mamul alüminyum kütükler, yüksek sıcaklık ve basınç altında ergitilen alüminyumun özel kalıplara dökülüp soğutulmasıyla elde edilir. Biyetler genellikle dairesel kesitlidir; ancak dikdörtgen ya da kare kesitli biçimlerde de tasarlanır. Alüminyum ekstrüzyon proseslerinde ise boru şeklini andıran dairesel kesitler yaygın kullanılır. Bu kalıp, ekstrüzyon preslerinde daha verimli bir işleme süreci sunar. Adana Hacı Sabancı Organize Sanayi Bölgesi’ndeki entegre tesislerinde üretim yapan Mekaline Alüminyum, alüminyum biyet (billet) hakkında merak edilen başlıkları anlattı.

Alüminyum Biyet (Billet) Nasıl Üretilir?

Alüminyum biyet üretimi, dökümhane tesislerinde gerçekleştirilen çok aşamalı bir işlemdir. Döküm yöntemlerinden biri olan basınçlı döküm, eritilmiş alüminyumun yüksek basınç altında kalıba enjekte edilmesi esasına dayanır. Daha düşük basınçla çalışan ve küçük parça üretimine uygun kokil döküm, büyük ebatlı parçalar için ise kum döküm tercih edilir. Bu üretim süreci genel hatlarıyla şu adımlardan oluşur:

Ergitme: Ergitme ocaklarında yüksek sıcaklıkta eritilen hurdalar veya primer alüminyum, özel yolluk sistemleri ile elde edilen sıvı metal kalıplara yönlendirilir.

Döküm ve Soğutma: Kalıplara transfer edilen alüminyum, belirli bir süre içinde soğuyarak katılaşır ve biyet formunu alır.

Isıl İşlem (Homojenizasyon): Döküm sonrası elde edilen billetler, homojenizasyon fırınlarında ısıl işleme tabi tutularak, mekanik özellikleri artırılır ve iç yapılarındaki alaşım dağılımını dengelenir. 

Alaşım Seçimi: Kullanılacak alüminyum alaşımı, biyetin nihai kullanım alanına göre belirlenir. Örneğin; 6000 serisi alaşımlar, iyi şekillendirilebilirlik ve korozyon direnci ile mimari ve endüstriyel profillerde sıklıkla tercih edilir.

Alüminyum Biyet Özellikleri Nelerdir?

Ekstrüzyon işlemlerinde kullanılan alüminyum profillerin performansı, doğrudan biyetin kalitesine bağlıdır. Alüminyum biyetin özellikleri şu şekildedir:

Hafiflik:  Yaklaşık 2,7 g/cm³ yoğunluğa sahip olan alüminyum, en hafif yapısal metaller arasında yer alır. Düşük yoğunluğuna rağmen, alaşımlandırma yoluyla mekanik dayanımı artırılabilir. 

Korozyon (Aşındırma) Direnci: Havadaki oksijenle tepkimeye girerek yüzeyinde doğal bir oksit tabakası oluşturan alüminyum, bu sayede neme, havaya, paslanmaya, çeşitli kimyasallara ve atmosferik koşullara karşı korunur.  

Isı ve Elektrik İletkenliği: Yüksek iletkenliğiyle alüminyum, hem ısı hem de elektrik akımını etkili bir şekilde iletir. Elektrik iletkenliği yaklaşık 36 MS/m (Mega-Siemens/metre), ısı iletkenliği ise 205-237 W/m K düzeyindedir. Bu özellikleri ile elektrik, elektronik ve ısı transfer sistemlerinde yoğun olarak kullanılır.

Geri Dönüşüme Uygunluk: Sonsuz kez geri dönüştürülebilen bir metal olan alüminyum, geri dönüşüm sürecinde birincil üretime kıyasla yüzde 95’e varan enerji tasarrufu sağlar. Bu özelliğiyle, sürdürülebilir ve çevre dostu üretim süreçleri için mükemmel bir malzemedir.

İşlenebilirlik: Presleme, haddeleme, dövme ve talaşlı imalat gibi işlemler için son derece uygun olan alüminyum, hem soğuk hem de sıcak şekillendirme süreçlerinde yüksek verimlilik sağlar. Bu niteliğinden ötürü, otomotivden inşaata, savunma sanayinden elektrik-elektronik ve mobilya sektörüne kadar geniş bir uygulama alanına sahiptir.

Yüzey İşlem Uyumu: Alüminyum, doğal olarak parlak ve gri renkli yapısıyla mimari ve dekoratif uygulamalarda estetik bir görünüm sunar. Ayrıca yüzeyine eloksal (anodik oksidasyon), toz boya, PVDF kaplama gibi işlemler kolayca uygulanabilir.

Alüminyum Biyet Nerelerde Kullanılır?

Alüminyum biyetler, üstün fiziksel ve kimyasal özellikleri sayesinde çok çeşitli sektörlerde yarı mamul olarak kullanılır. Hafiflik, korozyon direnci, işlenebilirlik ve geri dönüştürülebilirlik gibi avantajları, alüminyumu birçok alanda “olmazsa olmaz” hale getirir. İşte alüminyum biyetlerin başlıca kullanım alanları:

Ulaşım Sektörü: Alüminyum, taşıma araçlarında ağırlığı azaltarak yakıt verimliliğini artırır ve performansı iyileştirir. Bu nedenle otomobil parçaları, motor elemanları, jantlar, uçak gövdeleri, tren kabinleri ve deniz taşıtlarında yaygın olarak kullanılır. Özellikle ekstrüzyon yöntemiyle üretilen profillerde alüminyum biyetler temel girdidir.

Ambalaj Endüstrisi: Yüksek oksidasyon direnci, gıda ile temas güvenliği ve geri dönüşüm kolaylığı sayesinde alüminyum; içecek kutuları, folyo, konserve kapakları ve ilaç blister (kabarcıklanma) ambalajlarında tercih edilir. Hafif yapısı, taşıma maliyetlerini düşürürken, form verilebilirliği de tasarımda esneklik sağlar.

İnşaat ve Mimari Sektör: Alüminyum profiller, pencere ve kapı sistemlerinden cephe kaplamalarına, balkon korkuluklarından güneş kırıcı sistemlere kadar birçok yapısal ve estetik uygulamada kullanılır. Yangına dayanım, bakım kolaylığı ve uzun ömürlü performans gibi avantajlarıyla inşaat sektöründe vazgeçilmez bir öneme sahiptir.

Elektrik–Elektronik Sanayi: Yüksek elektrik iletkenliği ve düşük ağırlığı, alüminyumu enerji iletim hatlarında, kablo sistemlerinde, soğutucu elemanlarda ve elektronik cihaz kasalarında vazgeçilmez bir malzeme haline getirir. Ayrıca LED aydınlatma sistemlerinde ve devre kartlarında da yaygın bir şekilde kullanılır.

Savunma ve Güvenlik Sanayi: Yüksek mukavemet-ağırlık oranı sayesinde alüminyum, radar sistemleri, zırhlı askeri araçlar, mühimmat kasaları ve çeşitli savunma ekipmanlarında tercih edilir. Şekillendirilebilirliği, kompleks parça üretiminde tasarım avantajı sunar. 

Diğer Blog Yazılarımız